معرفی کتاب
نام اثر: داستان شگفت انگیز هنری شوگر و شش داستان دیگر
نویسنده: رولد دال
ترجمه: ساغر صادقیان
ناشر: نشر چشمه - کتاب باران
چاپ اول: تابستان 1384
نقد از شهره کائدی
امروزه کمتر کسی است که با نام رولد دال نویسنده انگلیسی نروژی الاصل ( 1916- 1990) آشنا نباشد. فردی که به عنوان محبوب ترین نویسنده کودکان و نوجوانان ، نویسنده ی قرن انگلستان لقب گرفته است. منتقدان از این نویسنده ی بحث انگیز عصر حاضر، با القاب ضد و نقیضی چون: نابغه، تابو شکن و حتی آنارشیست یاد می کنند. اما اوهرچه که بود ، توانست با نبوغی خاص و تخیلی متمایز ، اعتماد کودکان و نوجوانان را در سراسر دنیا به خود و آثارش جلب کند.
توانایی دال در پرداخت داستانهایش ( بدون توجه به نا متعارف بودن آنها ) حیرت انگیز است. او با شامه ی تیز خود پی برد که چه موضوعاتی برای کودکان و نوجوانان از جذابیت و کشش بیشتری برخوردار است ،همچنین با سلیقه و خواسته های کودکان کنار آمد تا بتواند در طول نویسندگی خویش آثاری خلق کند که باعث شادی و سرگرمی آن ها شود
دال برای خلق فانتزی های کودکانه ی خود ، دیدی طنز آمیز داشت و به خوبی می دانست که با فضاهای عجیب و غیرعادی اش تا کجا پیش رود. آثارش با پیرنگ های پرکشش و جزئیات مسحورکننده و گیرا، بسیار ماهرانه پرداخت شده و سرشار از تخیلی قوی و ناب است
او با خلق قهرمان هایی نامتعارف و منحصر به فرد ، از سنتهای معمول و قراردادی داستان های عامیانه عدول کرد و توضیحی خیال پردازانه درباره چرایی رویاهای آدمی داد. دال همچنین برای رسیدن به سبک ویژه ی خود، مدام با کلمات سروکله زد. در اکثر داستان هایش کلمات را به صورتی بهم ریخته و اشتباه به کارمی برد . بنابر این متونش پر است از اشتباهات لغوی ، جناس ، بازی با الفاظ ، واژه سازی های خلاقانه و شکل های گوناگون بازی های کلامی و عاری است از جمله های کلیشه ای و توصیفات زائد و عبارات مستعمل
" داستان شگفت انگیز هنری شوگر" و شش داستان دیگر نام مجموعه ای است که به تازگی به فارسی ترجمه شده است. دیدن نام دال بر روی کتاب کافی است تا خواننده را به انتظار رویارویی با اثر خلاق دیگری بیاندارد. چرا که او با به تصرف درآوردن روح و روان مخاطبانش توانسته اشتیاقشان را شعله ور و کنجکاویشان را تحریک کند. دال از معدود نویسندگانی است که مشکل بتوان او را در طبقه یا گروهی خاص قرار داد. او علاوه بر اینکه برای تمام گروههای سنی ، از کودک گرفته تا بزرگسال می نوشت ، ژانرهای مختلف را نیز آزمود
با خواندن این اثر متوجه می شویم که با کاری بسیار متفاوت با فانتزی های او مواجه ایم. در این جا بر خلاف دیگر داستان هایش که شخصیت ها به آدم ها و غول ها ( یا جادوگرها و سایر نیروهای مافوق طبیعی ) تقسیم می شدند ، شخصیت ها انسا ن هایی معمولی هستند. ضمن این که این مجموعه برای کودکان نوشته نشده و برای مقاطع سنی بالاتر است. اما در این جا هم می توان عناصر آشنای کار او را دید. برای مثال حضور لاک پشت در داستان "پسری که با حیوانات حرف می زد" تاکید دوباره اوست بر همدلی بین پسرک و یک لاک پشت ، که سابقا در داستان های " غول بزرگ مهربان " ( همدلی بین دخترک و غول ) و " لاک پشت " ( همدلی بین خانم سیلور و لاک پشت ) و " انگشت جادویی" ( همدلی بین دخترک و اردک ها) و ... دیده شده بود.
دال در این داستان طرحی ساده را دستمایه ی کارش قرار داده است. پسری طرفدار حقوق حیوانات در مقابل آدمیانی بی روح:
خیلی از زنها باشادی جیغ می زدند و به بازوی مردان خود چسبیده بودند و مردان که می خواستند شجاعت و مردانگی خود را نمایش دهند ، با صدای بلند اظهار نظرهای احمقانه ای می کردند
پسرک داستان علیه قرارداد آدمیان می شورد. در نهایت ارتباطی خارج از قاعده و عرف شکل می گیرد. ارتباطی دائمی بین پسرک و لاک پشت. ارتباطی که از زندگی ، حسی از امنیت و آرامش را می طلبد
نویسنده در این داستان از واقعیت گذر می کند. این که جهان به واقع چگونه است ، برای اومهم نیست. مهم این است که درداستانش جهان چگونه می توانست باشد. لاک پشت پس از آن با یک کودک زندگی می کند و چه چیزی بهتر از زندگی با کودک ، که شاید همانا کودک درون دال باشد. لاک پشت این داستان یا لاک پشت خانم سیلور به همراه انسان هایی که واقعیت بیرونی ندارند و ساخته ی ذهن نویسنده اند ، ما را با یکی از شگفتی های دال آشنا می کند: هر کس عاشق گل و حیوان باشد لایق دوستی و شایسته ورود به دنیای اوست
در این مجموعه به جز دیالوگ افراد خارجی ، از نظر موضوع و زبان پیچیدگی خاصی وجود ندارد
در داستان " قو" هم به حقوق پرنده ها اشاره شده است
" تماشای پرنده ها لذت بخش است. خیلی لذت بخش تر از تیراندازی به آن هاست "
کاری کثیف بود! عملی وحشیانه، بی فایده و احمقانه بود! شما دوتا احمق نادان هستید! شما باید به جای آن قو می مردید! لیاقت زنده بودن ندارید
در این داستان گرچه دال دست به بزرگ نمایی کنش های شخصیت های خیالی خود زده ، اما این کنش ها با گونه هایی از رفتارهای شناخته شده ی انسان ها، همساختی و همانندی دارند. قصه ی آدم هایی ویژه درحیطه ی رفتار شناسی( نه در جایگاه تربیتی و گونه شناختی). آدمهایی که در حوزه ی رفتاری ، دچار نارسایی و ناسازگاری هایی شده اند که آن ها را در تقابل با شخصیت مثبت داستان قرار می دهد. دال بار دیگر بسیاری از ندانم کاری ها و اشتباهات انسان را گوشزد می کند و داستانی می آفریند با پیرنگی قوی که خواننده را در طول کشمکشی تنش زا پیش می برد
نویسنده: رولد دال
ترجمه: ساغر صادقیان
ناشر: نشر چشمه - کتاب باران
چاپ اول: تابستان 1384
نقد از شهره کائدی
امروزه کمتر کسی است که با نام رولد دال نویسنده انگلیسی نروژی الاصل ( 1916- 1990) آشنا نباشد. فردی که به عنوان محبوب ترین نویسنده کودکان و نوجوانان ، نویسنده ی قرن انگلستان لقب گرفته است. منتقدان از این نویسنده ی بحث انگیز عصر حاضر، با القاب ضد و نقیضی چون: نابغه، تابو شکن و حتی آنارشیست یاد می کنند. اما اوهرچه که بود ، توانست با نبوغی خاص و تخیلی متمایز ، اعتماد کودکان و نوجوانان را در سراسر دنیا به خود و آثارش جلب کند.
توانایی دال در پرداخت داستانهایش ( بدون توجه به نا متعارف بودن آنها ) حیرت انگیز است. او با شامه ی تیز خود پی برد که چه موضوعاتی برای کودکان و نوجوانان از جذابیت و کشش بیشتری برخوردار است ،همچنین با سلیقه و خواسته های کودکان کنار آمد تا بتواند در طول نویسندگی خویش آثاری خلق کند که باعث شادی و سرگرمی آن ها شود
دال برای خلق فانتزی های کودکانه ی خود ، دیدی طنز آمیز داشت و به خوبی می دانست که با فضاهای عجیب و غیرعادی اش تا کجا پیش رود. آثارش با پیرنگ های پرکشش و جزئیات مسحورکننده و گیرا، بسیار ماهرانه پرداخت شده و سرشار از تخیلی قوی و ناب است
او با خلق قهرمان هایی نامتعارف و منحصر به فرد ، از سنتهای معمول و قراردادی داستان های عامیانه عدول کرد و توضیحی خیال پردازانه درباره چرایی رویاهای آدمی داد. دال همچنین برای رسیدن به سبک ویژه ی خود، مدام با کلمات سروکله زد. در اکثر داستان هایش کلمات را به صورتی بهم ریخته و اشتباه به کارمی برد . بنابر این متونش پر است از اشتباهات لغوی ، جناس ، بازی با الفاظ ، واژه سازی های خلاقانه و شکل های گوناگون بازی های کلامی و عاری است از جمله های کلیشه ای و توصیفات زائد و عبارات مستعمل
" داستان شگفت انگیز هنری شوگر" و شش داستان دیگر نام مجموعه ای است که به تازگی به فارسی ترجمه شده است. دیدن نام دال بر روی کتاب کافی است تا خواننده را به انتظار رویارویی با اثر خلاق دیگری بیاندارد. چرا که او با به تصرف درآوردن روح و روان مخاطبانش توانسته اشتیاقشان را شعله ور و کنجکاویشان را تحریک کند. دال از معدود نویسندگانی است که مشکل بتوان او را در طبقه یا گروهی خاص قرار داد. او علاوه بر اینکه برای تمام گروههای سنی ، از کودک گرفته تا بزرگسال می نوشت ، ژانرهای مختلف را نیز آزمود
با خواندن این اثر متوجه می شویم که با کاری بسیار متفاوت با فانتزی های او مواجه ایم. در این جا بر خلاف دیگر داستان هایش که شخصیت ها به آدم ها و غول ها ( یا جادوگرها و سایر نیروهای مافوق طبیعی ) تقسیم می شدند ، شخصیت ها انسا ن هایی معمولی هستند. ضمن این که این مجموعه برای کودکان نوشته نشده و برای مقاطع سنی بالاتر است. اما در این جا هم می توان عناصر آشنای کار او را دید. برای مثال حضور لاک پشت در داستان "پسری که با حیوانات حرف می زد" تاکید دوباره اوست بر همدلی بین پسرک و یک لاک پشت ، که سابقا در داستان های " غول بزرگ مهربان " ( همدلی بین دخترک و غول ) و " لاک پشت " ( همدلی بین خانم سیلور و لاک پشت ) و " انگشت جادویی" ( همدلی بین دخترک و اردک ها) و ... دیده شده بود.
دال در این داستان طرحی ساده را دستمایه ی کارش قرار داده است. پسری طرفدار حقوق حیوانات در مقابل آدمیانی بی روح:
خیلی از زنها باشادی جیغ می زدند و به بازوی مردان خود چسبیده بودند و مردان که می خواستند شجاعت و مردانگی خود را نمایش دهند ، با صدای بلند اظهار نظرهای احمقانه ای می کردند
پسرک داستان علیه قرارداد آدمیان می شورد. در نهایت ارتباطی خارج از قاعده و عرف شکل می گیرد. ارتباطی دائمی بین پسرک و لاک پشت. ارتباطی که از زندگی ، حسی از امنیت و آرامش را می طلبد
نویسنده در این داستان از واقعیت گذر می کند. این که جهان به واقع چگونه است ، برای اومهم نیست. مهم این است که درداستانش جهان چگونه می توانست باشد. لاک پشت پس از آن با یک کودک زندگی می کند و چه چیزی بهتر از زندگی با کودک ، که شاید همانا کودک درون دال باشد. لاک پشت این داستان یا لاک پشت خانم سیلور به همراه انسان هایی که واقعیت بیرونی ندارند و ساخته ی ذهن نویسنده اند ، ما را با یکی از شگفتی های دال آشنا می کند: هر کس عاشق گل و حیوان باشد لایق دوستی و شایسته ورود به دنیای اوست
در این مجموعه به جز دیالوگ افراد خارجی ، از نظر موضوع و زبان پیچیدگی خاصی وجود ندارد
در داستان " قو" هم به حقوق پرنده ها اشاره شده است
" تماشای پرنده ها لذت بخش است. خیلی لذت بخش تر از تیراندازی به آن هاست "
کاری کثیف بود! عملی وحشیانه، بی فایده و احمقانه بود! شما دوتا احمق نادان هستید! شما باید به جای آن قو می مردید! لیاقت زنده بودن ندارید
در این داستان گرچه دال دست به بزرگ نمایی کنش های شخصیت های خیالی خود زده ، اما این کنش ها با گونه هایی از رفتارهای شناخته شده ی انسان ها، همساختی و همانندی دارند. قصه ی آدم هایی ویژه درحیطه ی رفتار شناسی( نه در جایگاه تربیتی و گونه شناختی). آدمهایی که در حوزه ی رفتاری ، دچار نارسایی و ناسازگاری هایی شده اند که آن ها را در تقابل با شخصیت مثبت داستان قرار می دهد. دال بار دیگر بسیاری از ندانم کاری ها و اشتباهات انسان را گوشزد می کند و داستانی می آفریند با پیرنگی قوی که خواننده را در طول کشمکشی تنش زا پیش می برد
از سایت گفتمان ایران
No comments:
Post a Comment