گربه هاى عقيم در شهر

گربه هاى عقيم در شهر

نژاد چندين هزارساله سگ سلوكى يا تازى ايرانى به تازگى به عنوان يك نژاد عرب در حال معرفى شدن در آن سوى مرزهاست؛

نژادى كه خيلى پيشتر از آن كه فرانسوى ها «پودل» را به وجود آورند يا آلمانها در قرن ۱۸ «دبرمن» نگهبان و پرهيبت را به گونه اى متعدد سگ سانان بيفزايند و يا ژاپنى ها سگهاى شيتسوشان را جهانى كنند از شاخصه هاى زيستبوم ايران بوده است. بگذريم از گربه مو بلند ايرانى كه نامش درصدر فهرست گونه هاى سيامى و فرانسوى گربه قرار گرفته، اما تصوير آن در ايران جز حيوانى ولگرد در خيابانها نيست كه چه بسيار هم سنگ و لگد مى خورد.۳سال پيش كودكان شركت كننده در پنجمين جشنواره كودك و نوجوان با امضاى طومارى خطاب به وزارت كشور خواستار توقف كشتار گربه ها در سطح شهر تهران شدند. در اين طومار كشتار گربه ها به بهانه دومورد مشكوك به بيمارى هارى از عقل و انسانيت به دور ذكر شده بود. آنها گفتند لطفاً عجولانه تصميم نگيريد، گربه ها حق زندگى دارند و گويا اين تصميم عجولانه هم خود به خود معلق ماند. زيرا براى كنترل جمعيت گربه ها در سطح شهر، راههاى ديگرى مانند عقيم كردن آنان وجود دارد. در همان سال انجمن حمايت از حيوانات طرحى را مبنى بر جمع آورى گربه ها و عقيم كردن آنها داد كه در آن زمان از سوى مسؤولين رد شد. در واقع مشابه چنين حركتهايى در پى آن ايجاد شد كه چند مورد انتقال بيمارى از حيوان به انسان مشاهده شد و كشتار گربه ها به عنوان راهكار ارائه شد.از آن زمان تا به حال صورت مسأله هر چند رها شد اما وجود طرحى براى كشتار گربه ها نيز مسكوت ماند. بر اين اساس بود كه انجمن حمايت از حيوانات استان تهران خود وارد عمل شد. دكتر جاويدآل داوود رئيس اين انجمن گفت، اجراى اين طرح در مراحل مقدماتى به صورت يك دوره يكساله از پايان فصل توليد مثل گربه ها آغاز مى شود. در اين طرح كه گربه هاى نر و ماده نيمه اهلى وخيابانى را شامل مى شود، گربه ها در يك كلينيك مخصوص در تهران با روش جراحى عقيم شده و پس از علامتگذارى به مناطق خود بازگردانده مى شوند. جمع آورى گربه ها توسط نمايندگان انجمن و كمك مردمى صورت مى گيرد. عضو هيأت علمى دانشكده دامپزشكى دانشگاه تهران ادامه داد با توجه به اين كه هر گربه در شرايط مطلوب مى تواند سالانه دوبار توليد مثل كند و در هر نوبت چهار يا پنج بچه گربه به دنيا آورد، بنابراين عقيم سازى هزارگربه در سال اول، از توليد حدود پنج هزار بچه گربه جلوگيرى مى كند. بر اين اساس در سالهاى بعد با ضرايب تصاعدى تعداد گربه ها در تهران كاهش مى يابد.اكنون بيش از ۵۰هزار گربه در سطح تهران وجود دارد كه از اين تعداد بيش از ۲۰هزارگربه را گربه خيابانى و ولگرد شامل مى شود. با توجه به اينكه اين طرح زيرنظر دامپزشكان متخصص انجام مى شود از گربه هاى مورد جراحى قرار گرفته نمونه هاى مختلف اخذ و نژادهاى اصيل ايرانى شناسايى شده و از نمونه ها براى خالص كردن نژاد ايرانى استفاده مى شود. نمونه گيرى به منظور ايجاد مجموعه كاملى از اطلاعات علمى و بانك ژنتيكى زنده از نژاد گربه هاى ايرانى صورت مى گيرد. گزارش سالانه اجراى اين طرح در تهران به مراكزى چون وزارت كشور، شهردارى، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكى و نيز سازمان دامپزشكى ارائه مى شود تا در صورت تمايل براى هماهنگى و تداوم اين طرح داوطلب شوند. در نهايت اين طرح توسط انجمن حمايت از حيوانات استان تهران و با همكارى جامعه جهانى حمايت از حيوانات به صورت مقدماتى براى كنترل جمعيت گربه ها در تهران و از طريق عقيم سازى صورت مى گيرد. با تمام اين مقدمات همچنان اين پرسش وجود داشت كه اصولاً چنين طرحى چه الزام اجرايى دارد. دكتر آل داوود مى گويد: از سويى زندگى حيوانات ولگرد مشكل است و براى همين دركشورهايى كه تعداد جمعيت آنها زياد است طرحهايى مثل كنترل جمعيت اجرا مى شود. از سوى ديگر علاوه بر كاهش جمعيت، نژادهاى خاص را شناسايى مى كنيم همچنين امكان كنترل و تشخيص بيماريهاى موجود هم به وجود مى آيد. اين طرح ۲سال پيش به وزارت كشور ارائه شد. در آنجا شورايى براى كنترل حيوانات مضر وجود دارد كه از همه وزارتخانه ها كليات طرحها و تفكراتى كه در مورد حيوانات ولگرد موجود است جمع آورى مى شود. انجمن ما عضو اين مجموعه است. در نهايت طرح ما مورد پذيرش قرار گرفت كه اصلاحاتى هم روى آن انجام شد. ولى اجراى چنين طرحى در مجموعه دولتى پيچيده است و تا بودجه اى اختصاص نگيرد انجام نمى شود. با بودجه انجمن هر گربه حدود ۷ تا ۸هزار تومان هزينه برمى دارد. با كاهش اين جمعيت و تشخيص نژادهاى اصلى راهى براى ايجاد خالص سازى انتخاب مى كنيم . اين در حالى است كه در انگلستان گربه ايرانى را با يك نژاد ديگر مخلوط كرده اند و به عنوان گربه ايرانى معرفى مى شود. براى شناسايى نژاد بايد تا ۲۰نسل مشخص شود و شجره نامه داشته باشد.هم اكنون دفتر انجمن حمایت از حیوانات براى ثبت نام گربه هاى نيمه اهلى فعال است. هزينه قبلى اين كار ۹۰هزارتومان بوده كه هم اكنون به صفر مى رسد و اين در درجه اول براى خانواده ها سودمند است. حيوانات كاملاً خيابانى هم در مرحله بعد قرار دارند كه با كمك مردم و تعيين جايزه كنترل خواهند شد.اما به راستى در نفس چنين موضوعى چه نكاتى نهفته است. در اينجا از سويى مسأله توجه به حيوانات خانگى و از سويى كاركردهايى است كه در آن وجود دارد. طبيعت عضو جدانشدنى زندگى آدميان است. با اين حال به نظر مى رسد اگر روزى انسان بدوى با طبيعت گره خورده بود و كم كم از آن جدا شد امروزه با رشد جوامع انسانى و بلوغ تفكر است كه دوباره مى توان طبيعت را به زندگى انسانها راه داد. در حقيقت نوعى چرخش در واقعيت موجود رخ داده به صورتى كه امروزه طبيعت و تمامى اجزاى آن در جايى قدر و منزلت بيشترى دارد كه درجه پيشرفت جوامع افزونتر باشد. ايران چه از لحاظ پوشش گياهى و تنوع زيستى و چه از لحاظ نژادهاى برتر حيوانات در جهان موضوعات زيادى براى مطرح شدن دارد، با اين حال چنين سابقه اى به دير زمانى برمى گردد كه از آن زمان تا به حال تنها نامهايى پراكنده باقى است؛ موضوعى كه به خودى خود و در چنبره مشكلات زندگى افراد جامعه چه بسا ساده و گذشتنى به نظر رسد ولى در حقيقت گوشه اى از پازل هويت ملى _ بومى و زيستى ما را تشكيل مى دهد. رابطه انسانها با حيوانات ابعاد ناگفته اى از روان آدميان را نيز پديدار مى كند.سالها پيش هنگامى كه يك بار گربه، جوجه پسر همسايه را خورد، پسر همسايه درصدد انتقام برآمد و البته چون كاملاً دستش به گربه نمى رسيد با تيغ دم گربه را بريد. در مطالعه اى كه در سطح مهدكودكهاى تهران در مورد ميزان حيوان آزارى و حيوان ترسى بچه ها انجام شد، ۸ تا ۱۲درصد بچه هاى ۵ تا ۶ساله از حيوانها مى ترسيدند يا اينكه دوست داشتند حيوان را اذيت كنند. يافته هاى روانپزشكى مى گويد كسى كه دوست دارد به حيوان آزار برساند داراى نوعى روحيه غيراجتماعى است. حال اگر براى همين فرد شرايط اجتماعى خشونت و جرم مهيا شود مى تواند به يك مجرم يا حتى قاتل حرفه اى هم تبديل شود. چنين چيزى يك روحيه طبيعى نيست و مى تواند خطرناك باشد. در رابطه با ديگر انسانها هم اصولاً كسى كه نسبت به حيوان مهربان است، نسبت به هر جاندارى مهربان است. بدين شكل حمايت از حيوانات نقش مهمى در بعد اجتماعى پيدا مى كند. ريشه هاى اين خشونت مى تواند تا حدى ژنتيكى باشد اما بخش زيادى از آن هم به آموزش برمى گردد. نگهدارى از حيوان تا چه اندازه مى تواند صورتى از مظاهر مدرنيسم تلقى شود. وقتى پاى موضوع بدين جاى مى كشد مثل هرگونه تظاهرى از مدرنيسم دوشق پيدا مى كند؛ مى توان براساس نيازها وعلاقه از آن بهره بردارى كرد و مى توان خيلى سطحى به آن پرداخت، همانگونه كه دكتر فريده مشيرمحمدى مى گويد: شايد كم شدن جمعيت هاى فرزندان و خانواده ها كه خودش به نوعى به مدرنيسم مربوط مى شود، تمايل به نگهدارى از حيوانات ديگر را هم تقويت كرده باشد. در حالى كه چنين چيزى به اصلاحاتى مانند از خودبيگانگى و... ربطى ندارد. اگر نوه اى در خانواده است كه وجود سگ، عاطفه را كم نمى كند و اگر نوه اى نيست كه در حقيقت جاى خالى يك هيجان را مى گيرد. اين در حالى است كه در جامعه ما هنوز پيوندهاى خانوادگى به قوت خود باقى است. حيوان جانشين آن نوع تنهايى كه مختص جامعه مدرن صنعتى است، نمى شود. ما هنوز آن مرحله از مدرنيته را نگذرانده ايم. شايد تلقى اين مسأله به عنوان مظهر مدرنيته و در پى آن خطرناك شمردن آن خود بزرگترين اشتباه باشد كه روى احساس عامه تأثيرگذارده شود.حال اگر يك خانم آلمانى، نژاد سگ تازى ايرانى و يا يك خانم ديگر آمريكايى اسب پونى كه نژاد كاسپين ايرانى است را پرورش مى دهد، جالب آن است كه هر دو اين نژادهاى اصيل ايرانى به تازگى به نام نژاد عرب معرفى شده اند. در اين ميان انجمن حمايت از حيوانات نيز كوشيده تا وظايف خود را انجام دهد هر چند دكتر آل داوود مى گويد: در بسيارى از مراكز رسمى كه خبر عقيم سازى گربه ها را شنيده اند به ما خنديده اند يا آن را مسخره كرده اند. اما از يكسو بهتر از آن است كه روزى دوباره طرح كشتارگربه ها در سطح يك شهر بزرگ صدا كند و از سويى با اين عمل انجام به شناسايى و احياى يكى از هويتهاى بومى و ملى ايران كه در آن سوى مرزها هنوز در جشنواره هاى متعدد جايزه مى گيرند كمك مى كند و در نهايت اين حركت در نوع خود نشانه محكمى دال بر كاركرد گسترده و اصلى نهادها و مراكز مدنى غيردولتى است. اگر به نهادهاى غيردولتى و انجمن هاى مدنى بسته به موضوعات و تخصص هاى مختلف خود بها داده شود، بار بسيارى از مسائل از دوش دولت كاسته مى شود و اينكه شهرها و جوامع پيشرفته را شهروندان هستند كه اداره مى كنند و نه دولتها به تنهايى

از مهری حقانی

iran newspaper